Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Devlet Başkanları Konseyi, 11 Kasım 2022 tarihinde Özbekistan’ın Semerkant kentinde, “Türk Medeniyeti için Yeni Dönem: Ortak Kalkınma ve Refaha Doğru” temasıyla bir araya gelmiştir. Özbekistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Şevket Mirziyoyev’in başkanlık ettiği toplantıya, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın İlham Aliyev, Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Kasım Cömert Tokayev, Kırgızistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Sadır Caparov, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan, Türkmenistan Milli Keneşinin Halk Maslahatı Başkanı Sayın Gurbangulu Berdimuhamedov, Macaristan Başbakanı Sayın Viktor Orban ve Türk Devletleri Teşkilatı Genel Sekreteri Sayın Baghdad Amreyev katılmıştır.
TDT Semerkant Bildirisi İmzalandı
“Bizler aynı kökten, kültürden, dinden geldiğimiz, tarihimizi paylaştığımız Türk topluluklarıyla ve devletleriyle iş birliği yapmak istiyoruz.”
Türk Konseyinin adı Kasım 2021’de İstanbul’da düzenlenen zirvede “Türk Devletleri Teşkilatı (TDT)” olarak değiştirilmişti. Türk Devletleri Teşkilatı, birliğin TDT ismiyle “ilk” zirvesi 11 Kasım 2022’de Özbekistan’ın Semerkant şehrinde gerçekleştirildi. Zirvenin ardından Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan liderleri tarafından imzalanan Semerkant Bildirisi yayımlandı. Nahçıvan Anlaşması’nın amaç ve ilkeleri referans alınarak düzenlenen zirvede, liderler pek çok konuda ortak bir kalkınma adına istişarelerde bulundu. Özellikle uluslararası sınırlar ve toprak bütünlüğü konularında, üye ülkelerin güvenliğini güçlendirmenin önemi üzerinde durulan zirvede, Türk dünyasının bölgesel çıkarları da tartışıldı.
Semerkant “Türk Dünyası Medeniyet Başkenti” İlan Edildi
Özbekistan’ın tarihi Semerkant şehrindeki “Ebedi Şehir” Kongre Merkezinde düzenlenen Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Devlet Başkanları 9’uncu Zirvesi’nde konuşan Mirziyoyev, örgüte üye ülkelerin cumhurbaşkanlarını, Büyük İpek yolunun kavşağında bulunan dünya uygarlığının merkezlerinden biri olan büyük Semerkant şehrinde görmekten duyduğu memnuniyeti dile getirerek “bilim, dünya halkları için bir dostluk ve barış sembolü, bilimin merkezi Semerkant’ın ‘Türk Kültür Başkenti’ ilan edilmesi inisiyatifini desteklemelerinden dolayı” teşekkür etti.
Mirziyoyev, son bir yılda, Türkiye’nin dönem başkanlığı sırasında teşkilat kapsamında kapsamlı çalışmaların yapıldığını ve karşılıklı iş birliklerinin daha aktif hale geldiğini belirterek, Özbekistan’ın dönem başkanlığı sırasında, “Türk Dünyası Vizyonu-2040” kavramının ve bugün kabul edilecek TDT 5 Yıllık Stratejisinin etkin şekilde uygulanmasını, 170 milyonu aşan nüfusuyla devasa bir bölgeyi kapsayan örgütün otoritesinin daha da güçlendirilmesini ve en önemlisi ortak tarih, dil ve kültüre sahip kardeş halklar ve ülkeler arasındaki iş birliğini daha üst düzeye taşınmasını amaçladıklarını vurguladı.
Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, “Türk dünyamız kıskanılacak büyük bir tarihe, büyük ecdatlar ve eşsiz bir zenginliğe sahip ve inanıyorum ki, Türk dünyasını harika bir gelecek bekliyor. Kadim Semerkant şehrinde yapılan zirvemiz, Türk dünyası tarihinde yeni bir büyüme evresini başlatacaktır.” diyerek sözlerine devam etti.
Kıbrıs Türklerinin, Türk Dünyasının Parçası Olduğunun Altı Çizilerek KKTC’ye TDT Gözlemci Statüsü Verildi
Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Genel Sekreteri Büyükelçi Kubanıçbek Ömüraliyev, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC) TDT’de gözlemci statüsünde yer alacak olmasının Türk devletlerini daha da yakınlaştırmak için önemli bir adım olduğunu belirterek, “Semerkant’taki zirvede bu, tüm dünya için çok önemli bir mesaj oldu.” dedi. Kıbrıs Türklerinin Türk dünyasının “ayrılmaz bir parçası” olduğunu vurgulayan Ömüraliyev, “Diğer tam ve gözlemci ülkelerimizle olduğu gibi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile de gerek bölgemiz gerekse küresel düzeyde barış, istikrar ve kalkınma için çalışmaya devam edeceğiz.” diyerek KKTC’nin TDT için önemini bir kez daha vurguladı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’a, Semerkant’ta “Türk Dünyası Ali Nişanı” Verildi
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a, Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Devlet Başkanları 9. Zirvesi için bulunduğu Özbekistan’ın Semerkant şehrinde, Türk dünyasına hizmetlerinden dolayı “Türk Dünyası Ali Nişanı” verilmesi uygun görüldü. Ebedi Şehir Kongre Merkezinde düzenlenen törende, Türk Dünyası Ali Nişanı’nı Cumhurbaşkanı Erdoğan’a Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev takdim etti.
Özbekistan Cumhurbaşkanı Mirziyoyev, “Türk Devletleri Teşkilatı’nda önemli rolünüz oldu. Türk devletlerinin stratejik iş birliğine, Türk halklarının iş birliğine, Türk devletlerinin faaliyetlerine önemli katkılarınız oldu. Bu katkılarınız ve gayretleriniz nedeniyle Türk Devletleri Teşkilatı olarak size Türk Dünyası Ali Nişanını tevcih ediyoruz.” dedi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan da yaptığı teşekkür konuşmasında, Türk Dünyası Ali Nişanı’nın kendisine takdim edilmesinden büyük onur duyduğunu söyledi. Türk kültürünün ve tarihinin kadim şehri Semerkant’ta bu ödülü almanın kendisi için bir iftihar vesilesi olduğunu belirten Cumhurbaşkanı Erdoğan, şöyle devam etti:
“Şahsım ve milletim adına sizlere ve nezdinizde tüm dost ve kardeşlerime en kalbi şükranlarımı sunuyorum. Türk dünyası olarak hamdolsun bugün, düne göre daha güçlüyüz. Mayasını gönül birlikteliğinin oluşturduğu aile meclisimiz, ayakları yere sağlam basan ve geleceğe doğru emin adım ilerleyen bir uluslararası teşkilat hâline dönüşmüştür. Ekonomiden sağlığa, spordan, kültüre, siyasetten ticarete, vatandaşlarımızın hayatına dokunan tüm alanlarda entegrasyon için sarsılmaz bir iradeye sahibiz.”
Siyaset, Dış Politika ve Güvenlik Konularında İş Birliği
“Türk Medeniyeti için Yeni Dönem: Ortak Kalkınma ve Refaha Doğru” temalı Türk Devletler Teşkilatı (TDT) Devlet ve Hükümet Başkanları 9. Zirvesi’nde konuşan Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, bölgesel güvenlik sorunlarının öncelikli meselelerden biri olduğunu hatırlatarak, ülkelerin yakın iş birliği, karşılıklı saygı ve ortak çabalarını pekiştirmesi gerektiğini söyledi. Caparov, “Ülkelerimiz yakın iş birliği, karşılıklı saygı ve ortak çabaları pekiştirmesi gerekiyor.” ifadesini kullandı.
Özellikle güvenlik konusuna değinen başka bir lider Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, üye ülkelerin güvenliğinin sağlanmasının önemini vurguladı. Son dönemde dünyanın farklı yerlerinde yaşanan zıddiyetlerin Türk dünyasının genel güvenliğini de etkilediğini, böyle karmaşık bir durumda, terörizm, gençlerin radikalleşmesi, insan ticareti, uyuşturucu kaçakçılığıyla mücadele, kamu ve siber güvenlik alanlarında ilgili kurumlar arasında iş birliğinin daha da geliştirilmesi gerektiğini dile getiren Özbekistan Cumhurbaşkanı, özellikle komşu ülke Afganistan’daki karmaşık durumun kendilerini ciddi olarak endişelendirdiğini de sözlerine ekleyerek, Afgan sorununa ortak bir yaklaşım geliştirmek için dışişleri bakanları arasında düzenli diyalog kurulmasını istedi.
Ekonomik ve Sektörel İş Birliği
Ekonomik iş birliği ile ilgili adımlarla alakalı konuşan Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, mevcut jeoekonomik kriz nedeniyle Avrasya ekonomisi ile ulaşım ve lojistik sisteminin çöküş halinde olduğuna dikkat çekerek, “Bizim (TDT ülkeleri olarak) bölgesel ve küresel meselelerin çözümüne katkı sağlamamız ve önemli güce dönüşmemiz lazım. Tehditleri aşmak için gücümüzü birleştirmemiz şart.” dedi. Özellikle ulaştırma potansiyelinin üzerinde Tokayev, “Ülkelerimiz batı ile doğuyu, kuzey ile güneyi birbirine doğrudan bağlıyor. Kardeş üç ülke üzerinden geçen Trans Hazar Uluslararası güzergahı (Orta Koridor) bunun açık örneği. Biz, ulaşım ve transit yönünü genişletmeye ve aramızda lojistik iş birliğine muhtacız.” diyerek konuşmasına devam etti.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ise Türk dünyasının 200 milyondan fazla insanın yaşadığı geniş coğrafyayı ön plana çıkararak, büyük ekonomik potansiyele, enerji kaynaklarına, ulaşım hatlarına ve çağdaş askeri olanaklara sahip olunduğunu vurguladı. Türk dünyasının büyük bir aile olduğuna işaret eden Aliyev, “Birbirimizin ulusal çıkarları göz önünde bulundurularak bundan sonra da karşılıklı destek ve dayanışma sergilemeliyiz. Siyasi, ekonomik, ticari, kültürel, ulaştırma, enerji, dijital transformasyon, tarım ve turizm alanlarının yanı sıra güvenlik, savunma ve savunma sanayi gibi alanlarda da iş birliğimizi etkinleştirmeliyiz.” dedi
