Hocalı'da Şehit Olan Üç Milli Kahramanımız...

 

Azerbaycan halkı onları Hocalı Soykırımı'ndan sonra tanıdı. Hocalı'nın barışçıl, masum sakinlerini tahliye ederken şehit edilen üç kişi için ne yazık ki çok geçti. Hocalı'nın işgali sırasında kahramanca şehit düşen Elif Hacıyev, Tofik Hüseynov ve Agil Guliyev'den bahsediyoruz.

 

Elif Hacıyev

Elif Latif oğlu Ha­cı­yev 24 Ha­zi­ran 1953'te Ho­ca­lı şeh­rin­de doğdu. 1970 yı­lın­da okul­dan mezun ol­duk­tan sonra Han­ken­di'de şoför oldu. 1971'de as­ke­re alın­dı ve Minsk, Beyaz Rusya'da görev yaptı. 1973 yı­lın­da or­du­dan ter­his oldu, Han­ken­di Mo­tor­lu Ta­şı­ma İşlet­me­si'nde şoför ola­rak ça­lış­tı. 1974-84 yıl­la­rın­da Be­la­rus İçiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı ve Azer­bay­can Dağ­lık Ka­ra­bağ Özerk Böl­ge­si Polis Teş­ki­la­tı’nda çe­şit­li gö­rev­ler­de bu­lun­du.

 

1976 yı­lın­da Elif Latif oğlu Ha­cı­yev, SSCB İçiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı'nın Frun­ze Özel Milis Or­ta­oku­lu­na girdi ve 1979'da aynı okul­dan mezun oldu. 1981'den iti­ba­ren eği­ti­mi­ne SSCB İçiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı Aka­de­mi­si'nde devam etti. Dağ­lık Ka­ra­bağ Özerk Böl­ge­si'nde görev ya­par­ken uzun sü­re­dir fa­ali­yet gös­te­ren Er­me­ni mil­li­yet­çi­le­ri­nin gizli mer­ke­zi­ni or­ta­ya çı­kar­ma­ya ça­lış­tı. Bu ne­den­le Er­me­ni mil­li­yet­çi­le­ri onu asıl­sız suç­la­ma­lar­la itham 10 yıl hapis ce­za­sı­na çarp­tır­dı. 1987'de Elif Ha­cı­yev’in da­va­sı ye­ni­den gö­rül­dü ve 10 yıl­lık ce­za­sı 6 yıla in­di­ril­di. Daha sonra be­ra­at etti ve ser­best bı­ra­kıl­dı.

 

1990 yı­lın­da Elif Ha­cı­yev Ho­ca­lı'ya döndü ve Ka­ra­bağ Halk Yar­dı­mı Ko­mi­te­si olan Dağ­lık Ka­ra­bağ Dü­zen­le­me Ko­mi­te­si'nde ça­lı­şa­rak Er­me­ni mil­li­yet­çi­le­ri­ne karşı mü­ca­de­le­si­ne ye­ni­den baş­la­dı. Ara­lık 1990'da milis kuv­vet­le­ri­ne iade edil­di ve Ho­ca­lı Ha­va­ala­nı­’nın ko­mu­ta­nı oldu. Ara­lık 1991'de, örnek ça­lış­ma­la­rı ne­de­niy­le bin­ba­şı rüt­be­si­ne layık gö­rül­dü. Ka­ra­bağ cen­ga­ve­ri Elif Ha­cı­yev'in tes­pi­ti so­nu­cun­da Ho­ca­lı Ha­va­li­ma­nı ta­ma­men Er­me­ni mil­li­yet­çi­le­ri­nin kont­ro­lün­den çıktı. Bu onlar için ağır bir darbe oldu.

 

25-26 Şubat 1992 ge­ce­si, Er­me­ni Si­lah­lı Kuv­vet­le­ri, Han­ken­di'nde Sov­yet Or­du­su­nun 366. Mo­tor­lu Me­ka­ni­ze Alayı'nın yar­dı­mıy­la Ho­ca­lı'ya karşı bir ta­ar­ruz baş­lat­tı. Elif Ha­cı­yev ve silah ar­ka­daş­la­rı sabah saat 5'e kadar düş­ma­na di­ren­di. Eşit ol­ma­yan güç­ler­den kork­ma­yan Elif Ha­cı­yev geri adım at­ma­dı. Ha­va­ala­nın­da­ki gizli bel­ge­le­rin düş­ma­nın eline geç­me­si­ni ön­le­mek için kont­rol oda­sı­nı ha­va­ya uçur­du. Düş­ma­nın zırh­lı araç­la­rı Ho­ca­lı'ya gi­rin­ce Elif Ha­cı­yev ça­re­siz in­san­la­rı, Ağdam'ın Şelli kö­yü­ne gö­tür­dük­ten sonra geri döndü. Düş­man ne kadar güçlü olur­sa olsun, Elif pes et­me­di. Ger­çek bir cen­ga­ver gibi sa­vaş­tı ve sivil halkı gü­ve­ne almak için eşsiz bir kah­ra­man­lık gös­ter­di. Ancak ma­ki­ne­li tü­fe­ği­nin şar­jö­rü­nü de­ğiş­ti­rir­ken düş­man kur­şu­nu Ka­ra­bağ cen­ga­ve­ri­nin kal­bi­ni deldi. Va­ta­nı­nı ca­nın­dan aziz bilen Elif, Ho­ca­lı fa­ci­ası sı­ra­sın­da Ka­ra­bağ top­rak­la­rın­da şehit oldu.

 

Elif Ha­cı­yev Bakü'deki Şe­hit­ler Hı­ya­ba­nı’nda def­ne­dil­di. Azer­bay­can Cum­hu­ri­ye­ti Cum­hur­baş­ka­nı'nın 6 Ha­zi­ran 1992 ta­rih­li ka­ra­rı ile Bin­ba­şı Elif Latif oğlu Ha­cı­yev’e ölü­mün­den sonra "Azer­bay­can'ın Milli Kah­ra­ma­nı" ün­va­nı ve­ril­di. Ev­liy­di ve iki kızı vardı. Bakü'nün Ni­za­mi sem­tin­de­ki so­kak­lar­dan bi­ri­ne Elif Ha­cı­yev'in adı ve­ril­miş­tir.

 

Tofik Hüseyinov

Tofik Mir­si­yab oğlu Hü­se­yi­nov, 19 Nisan 1954'te Ho­ca­lı şeh­rin­de doğdu. Orta öğ­re­ni­mi­ni 1961-1971 yıl­la­rın­da bu­ra­da aldı. Ağdam'daki Zi­ra­at Yük­se­ko­ku­lu'nun Me­ka­ni­zas­yon Fa­kül­te­sin­den mezun ol­duk­tan sonra 1974'te Sov­yet or­du­su­na alın­dı. As­ker­li­ği­ni 1976 yı­lın­da Ka­za­kis­tan'ın Al­ma­tı şeh­rin­de ta­mam­la­dı. Daha sonra Ho­ca­lı or­ta­oku­lun­da as­ke­ri eği­tim öğ­ret­me­ni ola­rak gö­re­ve baş­la­dı. Okul­da ge­çir­di­ği süre için­de yüz­ba­şı rüt­be­si­ne kadar yük­sel­di. 1991 yı­lın­da Ho­ca­lı Öz Sa­vun­ma Ta­bu­ru­nun or­ga­ni­za­tör­le­rin­den bi­ri­si ola­rak tabur ko­mu­tan­lı­ğı­na atan­dı. Me­şa­li köyü için ya­pı­lan sa­vaş­ta, "Mik­ha­ilo" la­kap­lı Tofik'in ta­bu­ru, on­lar­ca Er­me­ni mi­li­ta­nı­nı yok et­me­yi ba­şar­dı.

 

Er­me­ni­ler Na­ra­guğ kö­yün­den Ho­ca­lı'yı sık sık bom­ba­lı­yor­du. Onun üstün ça­ba­la­rı so­nu­cun­da düş­ma­nın bu st­ra­te­jik topçu ba­tar­ya­sı sus­tu­rul­muş, Meh­di­kend köyü çift­li­ğin­de bu­lu­nan Er­me­ni eş­kı­ya­la­rın top­la­rı, "Ala­zan" ci­ha­zı imha edil­miş ve aynı za­man­da, 10 Er­me­ni mi­li­tan esir alın­mış­tı. Tofik Hü­se­yi­nov bu ope­ras­yon için bin­ba­şı rüt­be­si­ne layık gö­rül­dü.

 

25-26 Şubat 1992 ge­ce­si, Er­me­ni Si­lah­lı Kuv­vet­le­ri, Han­ken­di'nde Sov­yet Or­du­su­nun 366. Mo­tor­lu Me­ka­ni­ze Alayı'nın yar­dı­mıy­la Ho­ca­lı'ya karşı bir ta­ar­ruz baş­lat­tı. Tofik Hü­se­yi­nov ve silah ar­ka­daş­la­rı Ho­ca­lı'yı sa­vun­du, si­vil­le­ri tah­li­ye etmek ve düş­man sal­dı­rı­la­rı­nı ön­le­mek için yi­ğit­çe sa­vaş­tı­lar. Tofik, insan gücü ve teç­hi­zat ba­kı­mın­dan çok daha üstün olan düş­man­la eşit­ olmayan bir sa­vaş­ta son kur­şu­nu­na kadar sa­vaş­mış ve esir düş­me­mek için göğ­sü­ne koy­du­ğu bir el bom­ba­sı­nı pat­la­ta­rak ken­di­si ile be­ra­ber 10 Er­me­ni mi­li­ta­nı­nı ha­va­ya uçur­muş­tur.

 

Tofik Mir­si­yab oğlu Hü­se­yi­nov, Bakü'deki Şe­hit­ler Hı­ya­ba­nı’nda def­ne­dil­di. Azer­bay­can Cum­hu­ri­ye­ti Cum­hur­baş­ka­nı'nın 7 Tem­muz 1992 ta­rih­li ka­ra­rı ile Tofik Mir­si­yab oğlu Hü­se­yi­nov’a, ölü­mün­den sonra "Azer­bay­can'ın Milli Kah­ra­ma­nı" ün­va­nı ve­ril­di.

 

Ev­liy­di ve Ho­ca­lı Soy­kı­rı­mı sı­ra­sın­da her iki ebe­vey­ni­ni de kay­be­den 25 ço­cuk­tan üçü Tofik Hü­se­yi­nov'un ço­cuk­la­rı Ya­se­min, Ef­sa­ne ve Murat'dı. Er­me­ni­ler soy­kı­rım sı­ra­sın­da kah­ra­ma­nın eşi Meh­mar Hü­sey­no­va’yı, ba­ba­sı Mir­si­yab Hü­sey­inov’u, an­ne­si Mineş Hü­sey­ino­va’yı, kız kar­de­şi Ge­ti­ba Ha­sa­no­va’yı ve erkek kar­de­şi Bakir Hü­sey­inov da öl­dü­rül­müş­tür.

Agil Guliyev

Agil Sahib oğlu Gu­li­yev, 19 Eylül 1963'te Batı Azer­bay­can'ın Sis­yan il­çe­si­ne bağlı Urud kö­yün­de doğdu. 1980 yı­lın­da li­se­den mezun oldu ve Azer­bay­can Pet­rol Aka­de­mi­si'nin akşam bö­lü­mü­ne girdi. Üçün­cü sı­nıf­ta okur­ken as­ke­re çağ­rıl­dı. As­ker­li­ği­ni ta­mam­la­dık­tan sonra yarım kalan eği­ti­mi­ne devam etme ka­ra­rı aldı. Çünkü il­gi­si zaten başka bir alana odak­lan­mış­tı. 1982'de Har­kov Yük­sek Polis Okulu'na girdi. 1986 yı­lın­da okul­dan de­re­cey­le mezun oldu ve orada öğ­ret­men­li­ğe baş­la­dı. İki yıl sonra Agil'in ha­ya­tın­da­ki en üzücü gün­ler baş­la­dı. 

 

1988'de Dağ­lık Ka­ra­bağ'da mey­da­na gelen olay­lar­dan ve ebe­veyn­le­ri­nin ana­va­tan­la­rın­dan Er­me­ni şo­ve­nist­ler ta­ra­fın­dan vah­şi­ce ko­vul­ma­sın­dan derin en­di­şe du­yu­yor­du. Kay­gı­ya son ver­mek için aile­siy­le bir­lik­te Bakü'ye ge­ldi. Aile­si için ge­çi­ci bir ba­rı­nak bul­duk­tan sonra yeni ku­ru­lan Milli Ordu'nun ka­rar­ga­hı­na ge­le­rek cep­he­ye gön­de­ril­me­yi istedi. Bu iti­ra­zın ar­dın­dan 45 sa­vaş­çıy­la Ağdam böl­ge­si­ne gön­de­ril­di. Teğ­men Agil Gu­li­yev bölük ko­mu­tan­lı­ğı­na atan­dı. Vatan sa­vu­nu­cu­la­rı ara­sın­da küçük kar­de­şi Ne­si­mi de vardı. Ne­si­mi is­tih­ba­rat eki­bi­ne li­der­lik etti. Bir­lik Ağdam'a ulaş­tı­ğın­da Ho­ca­lı zaten düş­man ku­şat­ma­sı al­tın­day­dı. Agil hemen gru­buy­la bir­lik­te Ho­ca­lı'ya gitti. Halk he­ye­can­la gru­bun gel­me­si­ni bek­li­yor­du. Gelen gru­bun on­la­rı ku­şat­ma­dan kur­ta­ra­ca­ğı­nı dü­şün­dü­ler. Ancak sa­vaş­çı sa­yı­sı­nın az­lı­ğı ve silah ek­sik­li­ği ku­şat­ma­nın kı­rıl­ma­sı­na izin ver­me­di.

25-26 Şubat 1992 ge­ce­si, Er­me­ni Si­lah­lı Kuv­vet­le­ri, Han­ken­di'nde Sov­yet Or­du­su­’nun 366. Mo­tor­lu Me­ka­ni­ze Alayı'nın yar­dı­mıy­la Ho­ca­lı'ya karşı bir ta­ar­ruz baş­lat­tı. Agil, silah ar­ka­daş­la­rıy­la düş­ma­na bir­kaç kez ezici bir darbe vurdu ve on­lar­ca Er­me­ni fa­şis­ti­ni yok etti. Doğalgaz idare binasındaki çatışmalarda iki ba­ca­ğın­dan ya­ra­lan­dı. Savaş ar­ka­daş­la­rı onu gü­ven­li bir yere gö­tür­me­ye ça­lı­ştılar. Ancak kur­şun­lar­dan biri Ketik köyü ya­kın­la­rın­da Agil'in kal­bi­ni deldi. Bakü'deki Şe­hit­ler Hı­ya­ba­nı’nda def­ne­dil­di. Azer­bay­can Cum­hu­ri­ye­ti Cum­hur­baş­ka­nı'nın 7 Tem­muz 1992 ta­rih­li ka­ra­rı ile Agil Sahib oğlu Gu­li­yev’e, ölü­mün­den sonra "Azer­bay­can'ın Milli Kah­ra­ma­nı" ün­va­nı ve­ril­di. Ev­liy­di, bir kızı ya­di­gar kaldı. Bakü'nün Bayıl İlçesi’ndeki so­kak­lar­dan bi­ri­ne onun adı ve­ril­miş­tir. Ya­şa­dı­ğı bi­na­nın önüne bir anıt pla­ket di­kil­di.

 

Hocalı'daki sivilleri kurtarırken son kurşununa kadar savaşan diğer iki kahraman daha, ölümünden sonra Azerbaycan'ın “Milli Kahramanı” unvanına layık görüldü. Bunlar Alesger Novruzov (1949-1962) ve Araz Selimov (1960-1992)’dur.