11-13 Mart tarihleri arasında Antalya’da düzenlenen Antalya Diplomasi Forumu (ADF) tam bir diplomasi maratonuna dönüştü. Alanında bir dünya markasına dönüşen Forum, 3 gün boyunca forumda yüzlerce görüşme yapıldı, onlarca etkinlik düzenlendi. Diplomasinin kalbi adeta Antalya’da attı. Tarihi görüşmeler gerçekleştirildi, küresel ve bölgesel gerilimler değerlendirildi.
Bu yıl “Diplomasiyi Yeniden Kurgulamak” temalı Antalya Diplomasi Forumu açılışına Cumhurbaşkanı Erdoğan, eşi Emine Erdoğan, TBMM Başkanı Mustafa Şentop, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay ve Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’nun yanı sıra 17 devlet ve hükümet başkanı, 80 bakan, 39 uluslararası örgüt temsilcisi olmak üzere 75 ülkeden katılımcı yer aldı.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, “Antalya Diplomasi Forumu artık uluslararası düzeyde tanınan ve bilinen bir etkinlik haline geldi.” dedi. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, açılışa video konferans yöntemiyle katıldı. Açılıştaki konuşmalar Türkçe, İngilizce, Fransızca, İspanyolca, Rusça ve Arapça olmak üzere 6 dile tercüme edildi.
97 Üniversiteden 400 Öğrenci Katıldı
Antalya Diplomasi Forumu’na liderler, akademisyenler ve üst düzey bürokratların yanı sıra gençler de yoğun ilgi gösterdi. Gençler 3 gün boyunca panellere katıldı, sorularını sordu, fikirlerini dile getirdi.
Foruma 97 üniversiteden 400 öğrenci katıldı. Forum süresince 3 adet liderler oturumu, 27 panel, 4 söyleşi, 3 yuvarlak masa toplantısı ve 3 yan etkinlik düzenlendi ve İkili görüşmeler yapıldı.
Erdoğan 11, Çavuşoğlu ise 67 İkili Görüşme Yaptı
Forumun ikili görüşmeler açısından zengin geçtiğini söyleyen Çavuşoğlu, “Tarihin geri döndüğü”, insanlık olarak kazanımların geriye sardığı bir noktada olunduğunu aktararak “Filozof, tarihin ileri doğru yaşandığını ancak geriye doğru anlaşıldığını söylemiş. Biz bu salondakiler, tarihi ileri doğru yaşarken yarına dair isabetli öngörüler ve bugüne dair sağlıklı politikalar geliştirmek zorundayız. Kaba kuvvetin kendisini mantıktan azletmiş olduğu bir dönemde yaşıyoruz. Güç kullanmak sadece güçlünün takdirinde. Bu aslında acı tecrübelerle kurulan uluslararası ve bölgesel sistem mimarisinin zafiyetini gösteriyor.” değerlendirmesinde bulundu. Avrupa’nın yeniden bir sistemsel istikrar çıpası aradığını dile getiren Çavuşoğlu, “Önümüzdeki yıllarda tüm dünyada post-kolonyal düzenin de çökmesi riskiyle mücadele etmek zorunda mı kalacağız? Bu felaket olur. Çünkü ihtiyaçlara, mevcut kurum ve mekanizmalar doğru yanıtları zaten veremiyor. Mesela çatışmalar önlenemiyor, başlayan çatışmalar bitirilemiyor.” diye konuştu.
Mevlüt Çavuşoğlu, teknolojik yenilikler ve dijitalleşmenin doludizgin olduğunu ama bundan herkesin eşit şekilde yararlanamadığını ve bir “dijital bölünme” yaşandığını kaydetti. Bakan Çavuşoğlu, “Dünyadaki devletlerin üçte birinden fazlası, yaklaşık yüzde 40’ı burada en üst düzeyde temsil edildi.” açıklamasını yaptı.
Dünya Basınından Yoğun İlgi
Antalya Diplomasi Forumu’na dünya basınından da ilgi yoğundu. 27 ülkeden 600 basın mensubu forumu takip etti. Gelişmeler an be an dünyaya aktarıldı.
Forumun organizasyonunda 2 bin 500’den fazla kişi görev aldı. Kurultay merkezinde diplomasinin görsellerle anlatıldığı tünel oluşturuldu. Tünel ile dünya gündemindeki bölgesel ve küresel meseleleri masaya yatıran liderlere, görsel sunum gerçekleştirildi.
Forumda diplomasinin yanı sıra teknoloji oturumları da düzenlendi. Bu kapsamda günün en dikkat çekici oturumlarından birisi de “metaverse oturumu” oldu. Konuklar diplomasinin yanı sıra teknoloji oturumlarına da katılabiliyor. Antalya Diplomasi Forumu kapsamında “Yapay zeka, metaverse ve diğer her şey” konulu panel düzenlendi. VR gözlük kullanan katılımcılar panele “metaverse” ortamında başladı.
Rusya-Ukrayna-Türkiye Üçlü Dışişleri Bakanları Toplantısı Düzenlendi
Rusya-Ukrayna-Türkiye üçlü dışişleri bakanları toplantısı, Türkiye’nin arabuluculuğu ile Antalya Diplomasi Forumu çerçevesinde gerçekleştirildi.Antalya Diplomasi Forumu için Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun daveti üzerine Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba Antalya’ya geldi. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu kritik toplantıdan önce Rus ve Ukraynalı mevkidaşlarıyla ayrı ayrı görüşme gerçekleştirdi.
Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov Antalya’daki üçlü zirvenin ardından açıklamalarda bulundu. Lavrov, “Bugünkü görüşmemiz sonucunda şu anlaşıldı: Müzakerenin yerini alabilecek hiç bir şey yoktur. Çözüme yönelik her girişimi destekliyoruz.” dedi.
Lavrov sözlerine “Siviller bölgede kalkan olarak kullanılıyor. Rusya Savunma Bakanlığı bu konularla ilgili bilgilendirmelerde bulunuyor.
İnsani koridor önerisi hala geçerli. Güzergahlar durumu kontrol edenler tarafından belirleniyor. Son müzakerelerde Rus tarafı kendi planını ayrıntılı bir şekilde sundu. Ukrayna tarafı da buna en kısa sürede cevap vereceğini duyurdu. Ukrayna krizinin topluca çözüme kavuşturulmasını istiyoruz. Avrupa ülkelerinin görüşlerinin de dikkate alınarak adım atılmasını istiyoruz.” ifadeleriyle devam etti.
Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba ise, “Moskova ve Kiev arasındaki görüşmelerin devam etmesi konusundan ortak karar alındığını duyurdu. Rus Bakan Lavrov ise, ülkesinin NATO konusundaki tutumunu yeniden aktarıp, müzakerelerin kağıt üstünde kalmaması gerektiğini, somut adımlar atılmasının zorunlu olduğunu vurguladı. İnsani dram konusunda adımlar atılması gerekiyor. En büyük dram Mariupol’da yaşanıyor. Bu toplantıdan çıkarken insani koridorların sağlanmasını bekliyorduk. Ne yazık ki Bakan Lavrov bununla ilgili karar alacak pozisyonda değildi. Ancak gerekli yetkililerle görüşeceğini söyledi. 24 saat ateşkes ilan edilsin dedik. Ancak bu konuda da ilerleme kaydedemedik. Anlaşılıyor ki orada başka karar alıcılar var. Çabalarımızı sürdürme konusunda mutabık kaldık. Ben tekrar görüşmeye hazırım böyle bir formatta. Eğer çözüm çıkacaksa inanıyorum dışişleri bakanları görüşürse barışı görüşmeleri gerekiyor. Ukrayna’daki savaşı bitirmek için ben de bu uğurda görüşmeleri sürdürmeye hazırım. Topraklarımızı Rus işgalinden çıkarmaya yönelik adımlar atmaya devam edeceğiz.” dedi.
Taliban Geçici Hükümetinin Dışişleri Bakan Vekili, Çavuşoğlu ile Görüştü
Afganistan’daki Taliban geçici hükümetinin Dışişleri Bakan Vekili Emirhan Muttaki, Antalya Diplomasi Forumu’na katıldı. Muttaki, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile yaptığı görüşmenin ardından, “Tüm dünyaya Afganistan’daki mevcut yönetimle resmi ilişkilerin kurulması için koşulların uygun olduğu mesajını vermek istiyoruz.” dedi.
Çavuşoğlu ile Kabil’deki Uluslararası Hamid Karzai Havaalanı’nın işletilmesinin de konuşulduğu oldukça verimli bir görüşme yaptıklarını dile getiren Muttaki, Türkiye ile çalışmayı sabırsızlıkla beklediklerini belirtti.
Muttaki, dünyayla pozitif ilişki kurmak istediklerini söyleyerek, “Tüm dünyaya Afganistan’daki mevcut yönetimle resmi ilişkilerin kurulması için koşulların uygun olduğu mesajını vermek istiyoruz. Dünyayla pozitif ilişkiler kurmak istiyoruz.” diye konuştu. Türkiye hükümetine, foruma katılarak kendilerini ifade etme şansı verdikleri için teşekkürlerini ileten Muttaki, Türkiye ile ilişkilerini daha da güçlendirmek istediklerini kaydetti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Aliyev Avrupa’nın Enerji Güvenliğini Görüştü
Yine 10 Mart’ta gerçekleşen bir diğer önemli görüşme ise Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev arasında yapıldı. Görüşmede, Rusya-Ukrayna savaşındaki son durum dahil bölgesel meseleler ile Türkiye-Azerbaycan münasebetleri ele alındı.İki lider, görüşmede, kardeşlik ve dostluk temelinde gelişen Türkiye-Azerbaycan ilişkilerini, bütün alanlarda daha da güçlendirme konusundaki kararlılıklarını vurguladı.
Şuşa Beyannamesi’nde mutabık kalınan stratejik iş birliği doğrultusunda iki ülke ilişkilerini derinleştirecek ve ilerletecek adımların değerlendirildiği görüşmede, Zengezur Koridoru ve Türkiye-Nahçıvan Doğalgaz Boru Hattı projesine dair konular masaya yatırıldı.
Liderler, görüşmede, Türkiye-Azerbaycan iş birliğinin, Avrupa’nın enerji güvenliğine katkısına ilişkin görüşlerini de dile getirdi. Çankaya Köşkü’nde basına kapalı gerçekleştirilen görüşme, 3 saat 45 dakika sürdü.
Türkiye-Ermenistan Dışişleri Bakanları Antalya’da Görüştü: Normalleşme Sürecinde Yeni Bir Adım
Türkiye ve Ermenistan özel temsilcileri tarafından 14 Ocak’ta başlatılan normalleşme sürecinde önemli ve yeni bir adım bugün Antalya’da atıldı. Dışişleri Bakanlığı’nın davetini kabul ederek Antalya’ya gelen Ermenistan Dışişleri Bakanı Ararat Mirzoyan, Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile ikili bir görüşme gerçekleştirdi.
Görüşmeye Türk tarafının özel temsilcisi Büyükelçi Serdar Kılıç katılırken, Ermenistan tarafının özel temsilcisi olan Meclis Başkan Yardımcısı Ruben Rubenyan Antalya’da yoktu. Yarım saat süren görüşmenin ardından basına açıklamalarda bulunan Çavuşoğlu, daveti kabul ederek Türkiye’ye gelen Mirzoyan’a teşekkür etti ve görüşmenin son derece verimli ve yapıcı geçtiğini kaydetti.
Büyükelçi Kılıç ve Meclis Başkan Yardımcısı Rubenyan’ın 14 Ocak ve 24 Şubat’ta iki kez görüştüklerini, bugün de Mirzoyan ile normalleşme sürecinde ele alınan konuların üzerinden geçtiklerini anlatan Çavuşoğlu, “Memnuniyetle söylemek isterim ki; biz Güney Kafkasya’da istikrar ve barış için çaba sarf ediyoruz. Ve bu yönde çabalarımıza da her taraftan destek görüyoruz.” ifadelerini kullandı.
Ermenistan Dışişleri Bakanı da kısa açıklamasına, Antalya Diplomasi Forumu’na daveti için Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’na teşekkür ederek başladı. Daveti olumlu bir şekilde kabul ettiklerini belirten Mirzoyan, “Biz de yine tekrar koşulsuz ikili ilişkilerde normalleşme için bir sürece devam edeceğiz dedik. İki temsilcimiz bu doğrultuda çaba gösteriyor. Biz de çok iyi görüyoruz iki tarafın görüşmelerini. Ermenistan’ın bölgemizde sulh ve barış gösterme kararı var.” değerlendirmesini yaptı.
Bayramov Açıklamalarda Bulundu
Azerbaycan’ın büyük bir heyetle iştirak ettiği Antalya Diplomasi Forumu’na “Global İletişim Ortağı” olarak katılan Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov, “Azerbaycan ve Türkiye arasındaki ilişkilere baktığımızda dünyada eşi benzeri olmayan bir ortaklıktan bahsediyoruz. İki ülke arasındaki dostane kardeş ilişkisi yüzyıllarca öteye gidiyor. İki ülke 300 civarı anlaşma imzalamış durumda ve dünyada herhangi iki ülke arasında bu kadar yüksek rakamla imzalanan bir anlaşma bulunmuyor.” diye ifade etti.
Antalya Diplomasi Forumu 2022’de konuşan Bayramov, 44 gün süren savaşın ardından Ermenistan ile normalleşme sürecine geçilmesi açısından adımlar attıklarını belirterek “Varılan noktadan çok memnun değiliz ancak savaş öncesine oranla daha olumlu bir tabloyla karşı karşıyayız. Müzakere süreci beklediğimizden uzun sürecek gibi ama Azerbaycan olarak ulaşım, iletişim gibi alanlarda gelişme sağlamak için yeni adımlar atıyoruz.” diye konuştu.
Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov, Ermenistan’a normalleşme için yeni bir teklif sunduklarını ve bu doğrultuda nihai amaçlarının kalıcı barışı tesis edebilmek olduğunu söyledi.
“Türkiye Ermenistan Arasındaki İlişkilerin de Normalleşmesini İstiyoruz
Ülkeler arası ilişkileri tesis etmek dışında başka bir seçenek olmadığına inandığını vurgulayan Bayramov şunları söyledi:
“30 yıllık süre zarfında zaten ihtilaf dönemini yaşadık. Ermenistan kamuoyu da 30 Kasım mağlubiyetinden sonra bu süreçte acı çekiyor. Azerbaycan olarak da pozitif adımlar attık. Yalnızca Azerbaycan odaklı değil, Türkiye ile Ermenistan arasındaki ilişkilerin de normalleşmesini istiyoruz. Elimizden gelen katkıyı sağlıyoruz. İyi komşuluk ilişkilerinin gelişmesi, kapsayıcı ve kalıcı bir barış için gereklidir. Uluslararası hukuk çerçevesinde iyi komşuluk ilişkilerinin gelişmesini arzuluyoruz.“ diye konuştu.
Bakü-Ceyhan-Tiflis, Güney Kafkasya koridoru gibi projelerle enerji haritasının değiştiğini belirten Bayramov, bu gibi projeleri geliştirmesi konusunda AB’nin de teşvik edici söylemlerde bulunduğunu kaydetti. Bayramov, Zengezur Koridoru’nun operasyonel hale gelmesinin Azerbaycan, Ermenistan, Türkiye, Rusya ve İran’ın de dahil olduğu bölge ülkeleri için olumlu bir gelişme olacağını sözlerine ekledi.
